Tết Nguyên Đán là gì? Nguồn gốc và ý nghĩa Tết cổ truyền

Tết Nguyên đán là một trong những lễ hội quan trọng nhất trong văn hóa truyền thống của người Việt Nam. Nó không chỉ là dịp để mọi người quây quần bên gia đình mà còn mang ý nghĩa sâu sắc về mối quan hệ gia đình, tâm linh cũng như gắn kết cộng đồng.

Tết Nguyên Đán là gì?

Khổng Tử có Viết: “Ta không biết Tết là gì, nghe đâu đó là tên của một ngày lễ hội lớn của bọn người Man, họ nhảy múa như điên, uống rượu và ăn chơi vào những ngày đó”.

Bạn đang xem: Tết Nguyên Đán là gì? Nguồn gốc và ý nghĩa Tết cổ truyền

Tết Nguyên Đán là thời điểm giao thoa giữa năm cũ và năm mới – một dịp lễ quan trọng nhất trong năm của người Việt Nam. Được tính vào đầu năm Âm lịch, thường rơi vào khoảng cuối tháng 1 hoặc đầu tháng 2 dương lịch. Tết Nguyên Đán được gọi với nhiều tên khác nhau như Tết Cả, Tết Ta, Tết Âm lịch, Tết Cổ truyền hay đơn giản là Tết.

Tết Nguyên Đán của người Việt mang trong mình ý nghĩa nhân văn vô cùng sâu sắc, gợi lên khát khao của con người về sự hòa hợp giữa Thiên – Địa – Nhân. Ngày Tết là biểu hiện của mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên trong tinh thần văn hóa nông nghiệp, với gia tộc, xóm làng trong tinh thần công đồng, với niềm tin thiêng liêng trong đời sống tâm linh, đã trở thành truyền thống tốt đẹp bao đời nay.

Nguồn gốc của ngày Tết cổ truyền

Theo nghiên cứu của nhà sử học Trần Văn Giáp, Tết Nguyên đán đã tồn tại ở Việt Nam từ thời kỳ đầu sau Công nguyên, tức là từ thế kỷ thứ nhất. Chữ Tết và ý nghĩa của cụm từ “Tết Nguyên đán” cũng được lan truyền từ thời điểm đó.

Theo sự tích bánh chưng, bánh dày, Tết Nguyên Đán đã xuất hiện từ thời vua Hùng, với truyền thuyết chàng Lang Liêu và bánh chưng.

Nguồn gốc Tết Nguyên Đán của người Việt Nam vẫn còn đang được các nhà nghiên cứu tìm hiểu và có nhiều ý kiến khác nhau. Có ý kiến cho rằng Tết Nguyên đán có nguồn gốc từ Trung Quốc và được du nhập về Việt Nam trong thời kỳ Bắc thuộc. Có ý kiến lại cho rằng Tết Nguyên đán có nguồn gốc từ chính người Việt Nam, xuất phát từ nền văn hóa nông nghiệp trồng lúa nước.

Dù nguồn gốc là gì thì Tết Nguyên đán của người Việt vẫn mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc. Theo quan niệm của cha ông, Tết Nguyên đán là một dịp quan trọng để củng cố thêm mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình, họ hàng, làng xóm. Đây là lúc mà mọi người cùng quây quần bên nhau, cùng chia sẻ những niềm vui, nỗi buồn của năm cũ và cùng đón chào năm mới.

Thời gian của Tết Nguyên Đán được tính thế nào?

Tết Nguyên Đán là tết cổ truyền của Việt Nam, được tính theo Âm lịch. Do quy luật 3 năm nhuận 1 tháng của Âm lịch nên ngày đầu năm của dịp Tết Nguyên Đán thường muộn hơn Tết Dương lịch. Thường kéo dài trong khoảng 7 – 8 ngày cuối năm cũ và 7 ngày đầu năm mới (23 tháng 12 Âm lịch tới hết ngày 7 tháng Giêng).

Tết được gọi là “tiết Nguyên đán” hay “thời kỳ rạng đông bắt đầu”. Diễn ra vào thời điểm mà nông dân nghỉ ngơi để chuẩn bị cho mùa vụ mới. Bởi từ ngày xưa, hầu hết người dân Việt Nam đều làm nông nghiệp, do đó thời gian nghỉ Tết cũng là lúc họ làm mới lại bản thân, bù đắp cho những ngày lao động vất vả.

Ý nghĩa của ngày Tết Nguyên Đán

Chính vì đánh dấu sự khởi đầu của một giai đoạn mới, tháng mới, năm mới, mùa mới, Tết Nguyên Đán mang ý nghĩa quan trọng trong đời sống của người Việt.

1. Gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống
2. Thời điểm giao thoa
3. Dịp để trở về sum họp
4. Bày tỏ lòng thành kính với thần linh
5. Tỏ lòng thành kính với tổ tiên, ông bà, cha mẹ
6. Biểu tượng cho may mắn và hy vọng
7. Là “sinh nhật” của mọi người
8. Thúc đẩy kinh tế, thương mại

Tết Nguyên Đán gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống

Tết Nguyên Đán mang trong mình giá trị văn hóa sâu sắc và ý nghĩa tốt đẹp. Đây là lễ hội lớn và quan trọng nhất trong năm của người Việt. Nó không chỉ là dịp để mọi người sum vầy, đoàn tụ mà còn là dịp để thể hiện những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.

Những phong tục, tập quán này đã được lưu truyền từ đời này sang đời khác, trở thành nét đẹp văn hóa của người Việt. Tết Nguyên Đán là dịp để người Việt ôn lại những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc, góp phần gìn giữ và phát huy những giá trị đó cho các thế hệ mai sau.

Tết Nguyên Đán là thời điểm giao thoa

Tết Nguyên Đán là ngày đầu tiên của năm mới Âm lịch, đánh dấu sự kết thúc của năm cũ và bắt đầu của năm mới. Đây là thời điểm để mọi người tạm gác lại những lo toan, muộn phiền của năm cũ và chào đón một năm mới với nhiều hy vọng, khởi đầu mới.

Theo quan niệm của người Việt Nam, Tết Nguyên Đán là thời điểm mà đất trời giao hòa, vạn vật sinh sôi nảy nở. Đây là thời điểm để con người cầu mong một năm mới mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, gia đình an khang, hạnh phúc.

Tết cũng là dịp giao thoa giữa con người và thần linh, dịp để con người bày tỏ lòng thành kính với ông bà tổ tiên, cầu mong sự phù hộ cho gia đình trong năm mới. Giao thoa giữa con người với con người, khi mọi người quây quần bên nhau, cùng nhau chúc Tết, chia sẻ niềm vui, nỗi buồn, thắt chặt tình cảm gia đình, làng xóm.

Tết Nguyên Đán là dịp để trở về sum họp

Tết là thời điểm mà mọi người trở về quê hương để thăm gia đình và thực hiện các nghi lễ truyền thống như cúng tổ tiên, cúng thần linh và chúc Tết nhau. Tết cũng là dịp để các thế hệ trẻ được gặp gỡ và nhận lì xì từ người lớn, người lớn sẽ truyền đạt những lời chúc tốt đẹp và gửi gắm những kinh nghiệm cuộc sống cho các thành viên gia đình trẻ.

Bên cạnh đó, Tết Nguyên Đán còn là dịp để người Việt thể hiện tình yêu thương, gắn kết với gia đình, cộng đồng. Mọi người thường quây quần bên nhau, cùng nhau chuẩn bị đón Tết, cùng nhau chúc Tết, tặng quà,… Những hoạt động này đã giúp thắt chặt tình cảm gia đình, xóm làng, tạo nên một xã hội đoàn kết, gắn bó.

Tết Nguyên Đán là dịp để bày tỏ lòng thành kính với thần linh

Xem thêm : Vé máy bay Tết 2017

Từ xưa đến nay, người Việt rất coi trọng việc thờ cúng tổ tiên, thần linh. Tết Nguyên Đán là dịp để con cháu bày tỏ lòng thành kính, biết ơn đối với ông bà tổ tiên, mong ông bà phù hộ cho gia đình trong năm mới.

Các nghi lễ thờ cúng trong dịp Tết Nguyên Đán rất đa dạng, phong phú, như thờ cúng ông bà tổ tiên, đi chùa đầu năm, lễ cúng đêm Giao thừa. Mâm cúng thần linh thường có các món ăn truyền thống như bánh chưng, bánh tét, gà luộc, xôi,… cùng với các loại hoa quả, hương hoa.

Tết Nguyên Đán là dịp bày tỏ lòng thành kính với tổ tiên, ông bà, cha mẹ

Tết Nguyên Đán là dịp để người Việt Nam cùng nhau hướng về cội nguồn, tưởng nhớ tổ tiên và cầu mong một năm mới an khang, thịnh vượng. Trong dịp Tết Nguyên Đán, mọi nhà đều chuẩn bị mâm cỗ cúng tổ tiên, thắp hương và cầu nguyện cho gia đình. Vì vậy, Tết Nguyên Đán là một dịp vô cùng ý nghĩa để con cháu tỏ lòng thành kính với tổ tiên, ông bà, cha mẹ, để bày tỏ sự biết ơn đối với những người đã có công sinh thành, dưỡng dục mình.

Tết Nguyên Đán là biểu tượng cho may mắn và hy vọng một năm mới

Tết Nguyên đán không đơn thuần là một dịp để kỷ niệm sự chuyển đổi của thời gian, mà còn mang ý nghĩa sâu sắc về may mắn, hy vọng và thành công trong năm mới. Người Việt Nam tin rằng việc đón mừng Tết Nguyên đán có thể mang lại những điều tốt lành, như may mắn, sức khỏe, thành công và hạnh phúc cho gia đình và người thân. Tết Nguyên Đán có rất nhiều biểu tượng mang ý nghĩa may mắn và hy vọng:

• Màu sắc: Màu đỏ là màu sắc chủ đạo của Tết Nguyên Đán. Màu đỏ tượng trưng cho may mắn, hạnh phúc, thịnh vượng và sung túc.

• Hoa đào: Hoa đào là loài hoa đặc trưng của miền Bắc Việt Nam. Hoa đào có màu hồng tươi, tượng trưng cho sự may mắn, hạnh phúc, phú quý và sức sống mới.

• Hoa mai: Hoa mai là loài hoa đặc trưng của miền Nam Việt Nam. Hoa mai có màu vàng tươi, tượng trưng cho sự may mắn, phú quý, thịnh vượng và trường thọ.

• Phong bao lì xì: Phong bao lì xì là món quà truyền thống của người Việt Nam trong dịp Tết. Phong bao lì xì thường đựng tiền, tượng trưng cho sự may mắn, tài lộc và sung túc mà người lớn dành cho trẻ em.

Tết Nguyên Đán còn là “sinh nhật” của mọi người

Mừng tuổi là một lời chúc phổ biến được sử dụng bởi người lớn, cha mẹ, ông bà và các cô chú trong dịp Tết để chúc mừng trẻ em thêm một tuổi mới. Trong dịp này, mọi người sẽ trao nhau những lời chúc tốt đẹp nhất, mong rằng một năm mới sẽ mang đến nhiều may mắn. Người trưởng thành sẽ chúc mừng tuổi cho người lớn tuổi, mong rằng họ sống thọ và luôn khỏe mạnh, còn trẻ em sẽ phát triển nhanh chóng, ngoan ngoãn và học giỏi bằng các phong bao lì xì.

Tết Nguyên Đán giúp thúc đẩy kinh tế, thương mại và du lịch

Trong dịp Tết, người dân có nhu cầu mua sắm nhiều mặt hàng như quần áo, giày dép, đồ gia dụng, thực phẩm,… để chuẩn bị cho Tết. Giúp doanh số bán hàng của các doanh nghiệp tăng cao.

Tết Nguyên Đán cũng là dịp để người dân đi du lịch, thăm quê hương, đất nước. Tạo ra nhu cầu về các dịch vụ du lịch như vận chuyển, lưu trú, ăn uống, tham quan,… thúc đẩy hoạt động của ngành du lịch.

Phong tục tập quán của người Việt trong ngày Tết cổ truyền

1. Cúng ông Công, ông Táo
2. Gói bánh chưng, bánh tét
3. Lau dọn nhà cửa
4. Tảo mộ
5. Bày mâm ngũ quả
6. Tất niên
7. Đi chùa
8. Xông đất
9. Mừng tuổi, mừng thọ

Cúng ông Công, ông Táo

Cúng ông Công, ông Táo là một trong những phong tục tập quán quan trọng của người Việt trong ngày Tết cổ truyền. Theo quan niệm dân gian, ông Công, ông Táo là hai vị thần cai quản việc bếp núc và trông coi nhà cửa, đất đai. Vào ngày 23 tháng Chạp Âm lịch hằng năm, ông Công, ông Táo sẽ cưỡi cá chép lên Thiên đình để báo cáo với Ngọc Hoàng Thượng đế về mọi việc xảy ra trong gia đình dưới hạ giới trong suốt một năm qua.

Lễ cúng ông Công, ông Táo thể hiện lòng biết ơn của gia chủ đối với các vị thần cai quản việc bếp núc và trông coi nhà cửa, đất đai. Đồng thời cũng thể hiện mong muốn của gia chủ về một năm mới an lành, may mắn, hạnh phúc.

Gói bánh chưng, bánh tét

Bánh chưng, bánh tét là món ăn truyền thống không thể thiếu trong mâm cỗ Tết của người Việt. Bánh được làm từ gạo nếp, đậu xanh, thịt heo và gói trong lá dong hoặc lá chuối. Gói bánh chưng, bánh tét là một công việc đòi hỏi sự chung tay của mọi người trong gia đình. Đây cũng là dịp để mọi người cùng nhau quây quần, trò chuyện và chia sẻ những câu chuyện trong năm cũ.

Lau dọn nhà cửa

Trong các ngày cuối năm, người Việt thường dành thời gian lau chùi, quét dọn nhà cửa. Họ giặt giũ, vệ sinh và sắp xếp lại mọi đồ đạc trong nhà. Quá trình lau dọn nhà cửa không chỉ bao gồm việc làm sạch vật dụng, mà còn đảm bảo việc loại bỏ đi những thứ cũ kỹ không cần thiết, mang lại sự mới mẻ, phát triển và may mắn trong năm mới.

Lau dọn nhà cửa cũng có ý nghĩa tâm linh trong Tết Nguyên Đán. Người Việt tin rằng bằng cách làm sạch nhà cửa, họ loại bỏ đi những tàn dư của năm cũ, cũng như đuổi đi những điều không may mắn. Đồng thời, việc lau dọn còn mang ý nghĩa mời gọi tài lộc, thành công và sức khỏe cho gia đình trong năm mới.

Tảo mộ

Tảo mộ, hay còn gọi là chạp mả là việc dọn dẹp, sửa sang lại phần mộ của ông bà tổ tiên, những người thân đã mất trong gia đình. Đây là một phong tục đẹp của người Việt trong dịp Tết Nguyên Đán, thể hiện lòng hiếu thảo, biết ơn của con cháu đối với ông bà, tổ tiên.

Khi tảo mộ, con cháu thường mang theo các vật dụng cần thiết như chổi, xẻng, dao, kéo, nước, rượu, hương, hoa,… để dọn dẹp, sửa sang lại phần mộ. Các công việc thường làm khi tảo mộ như dọn dẹp cỏ dại, rác rưởi xung quanh phần mộ, vun đắp lại nấm mộ cho bằng phẳng, lau chùi sạch sẽ các đồ thờ cúng trên mộ, thay mới các vật dụng thờ cúng đã cũ, trồng thêm cây xanh xung quanh phần mộ để tạo bóng mát,…

Bày mâm ngũ quả

Mâm ngũ quả là một mâm trái cây có năm thứ trái cây khác nhau thường có trong ngày Tết Nguyên Đán của người Việt. Mâm ngũ quả thường được bày biện trên bàn thờ tổ tiên hoặc trên bàn tiếp khách. Các loại trái cây bày lên thể hiện nguyện ước của gia chủ qua tên gọi, màu sắc và cách sắp xếp của chúng.

Tất niên

Xem thêm : Mâm lễ cúng mùng 3 Tết Nguyên đán 2024 ở ba miền khác nhau thế nào?

Tất niên là một dịp quan trọng để mọi người trong gia đình sum họp, đoàn tụ, cùng nhau chia sẻ những niềm vui, nỗi buồn trong năm cũ và cùng nhau đón chào năm mới với nhiều điều tốt lành. Tất niên thường được tổ chức vào chiều 30 Tết, tức là chiều ngày cuối cùng của năm cũ. Tuy nhiên, cách thực hiện tất niên cũng có thể có sự khác biệt nhỏ tùy theo vùng miền và từng gia đình.

Đi chùa

Theo quan niệm của người Việt, đi chùa đầu năm là để cầu mong một năm mới an lành, may mắn, hạnh phúc. Khi đi chùa, người ta thường dâng hương, lễ Phật, cầu nguyện cho bản thân, gia đình và người thân. Ngoài ra, việc đi chùa đầu năm cũng là dịp để mọi người tìm đến chốn thanh tịnh, gạt bỏ những lo toan, muộn phiền của năm cũ, bắt đầu một năm mới với tâm hồn thư thái, an lạc.

Trong ngày Tết cổ truyền, người Việt thường mặc quần áo mới, sạch sẽ, mang theo lễ vật như hoa tươi, quả tươi, bánh kẹo, tiền lẻ,… Khi đến chùa, thực hiện các nghi lễ như thắp hương, lễ Phật, cầu nguyện, gieo quẻ,…

Xông đất

Xông đất hay còn gọi là đạp đất, là tục lệ người đầu tiên đến chúc Tết gia đình vào sáng mùng 1 Tết hoặc sau Giao thừa. Người Việt quan niệm rằng, người xông đất là người mang đến những điều may mắn, tài lộc cho gia chủ trong cả năm mới. Do đó, gia chủ thường chọn người xông đất là những người có tuổi hợp với gia chủ, tính tình vui vẻ, hòa đồng, làm ăn phát đạt, con cái đông đủ.

Mừng tuổi, mừng thọ

Mừng thọ là phong tục chúc mừng tuổi thọ của người cao tuổi, thể hiện sự kính trọng, hiếu thảo của con cháu đối với ông bà, cha mẹ trong dịp Tết Cổ truyền. Trong lễ mừng thọ, con cháu sẽ chuẩn bị mâm cỗ, hoa quả, bánh kẹo, tiền mừng tuổi,… để biếu ông bà, cha mẹ. Bên cạnh đó, con cháu cũng sẽ gửi những lời chúc mừng tuổi thọ, mong ông bà, cha mẹ sống lâu, khỏe mạnh, phúc lộc đầy nhà.

Mừng tuổi là phong tục lì xì cho trẻ em trong dịp Tết Nguyên đán, thể hiện sự mong muốn cho các con có một năm mới may mắn, an lành, hạnh phúc. Khi đến nhà người khác, người lớn sẽ tặng cho trẻ em những phong bao lì xì có tiền bên trong. Trẻ em sẽ nhận được tiền mừng tuổi và gửi lời chúc Tết đến người lớn.

Cả hai phong tục mừng thọ và mừng tuổi đều mang ý nghĩa tốt đẹp, thể hiện đạo hiếu của người Việt. Mừng thọ thể hiện sự kính trọng, biết ơn của con cháu đối với ông bà, cha mẹ, những người đã sinh thành, dưỡng dục. Mừng tuổi thể hiện sự mong muốn của người lớn dành cho trẻ em, mong các con có một năm mới tốt lành, khỏe mạnh, học giỏi, ngoan ngoãn.

Món ăn truyền thống trong ngày Tết Nguyên Đán

• Bánh chưng, bánh tét: Đây là hai món ăn Tết truyền thống không thể thiếu trong mâm cỗ ngày Tết của người Việt ở cả ba miền.

• Nem rán: Món ăn này đặc biệt phổ biến ở miền Bắc và miền Trung. Nem rán được làm từ thịt lợn, tôm, mộc nhĩ, nấm hương, trứng gà và các loại rau củ. Nem rán có vị thơm ngon, giòn rụm, tượng trưng cho sự sung túc, đủ đầy.

• Gà luộc: Gà luộc phải là gà ta, luộc chín tới, da gà vàng ươm, thịt gà mềm ngọt. Gà luộc cũng là một món không thể thiếu trong mâm cúng ngày Tết Cổ truyền của người Việt.

• Thịt kho nước dừa: Đây là món ăn truyền thống của người Việt Nam, đặc biệt phổ biến ở miền Nam. Thịt kho nước dừa được làm từ thịt lợn, nước dừa, đường, hành tím và các loại gia vị. Thịt kho nước dừa có vị ngọt thanh, đậm đà.

• Củ kiệu tôm khô: Món này đặc biệt phổ biến ở miền Bắc. Củ kiệu tôm khô được làm từ củ kiệu, tôm khô, đường, dấm và các loại gia vị. Củ kiệu tôm khô có vị chua ngọt, giòn giòn, được dùng để đãi khách ngày Tết.

• Canh khổ qua dồn thịt: Theo người Việt, khổ qua có nghĩa là cầu mong mọi đau khổ, buồn bực của năm cũ đi qua, chỉ để lại năm mới những điều tươi mới, an lành.

• Chân giò heo ngâm mắm: Món này được làm để đãi khách ngày Tết.

Sự đa dạng về văn hóa, phong tục của 3 miền trong ngày tết cổ truyền Việt Nam

Mỗi miền Việt Nam, dù có những đặc trưng riêng, đều thể hiện tinh thần của ngày Tết cổ truyền – là dịp đoàn tụ gia đình, tôn vinh tổ tiên và mong ước một năm mới an lành, thịnh vượng.

Tết Nguyên Đán ở miền Bắc

Văn hóa Tết miền Bắc mang đậm nét truyền thống và tôn trọng các giá trị gia đình. Bánh chưng và bánh giầy là những biểu tượng không thể thiếu, chúng tượng trưng cho trời và đất. Hoa đào, với sắc đỏ tươi rực rỡ, không chỉ mang ý nghĩa trang trí mà còn là biểu tượng của sự may mắn và tài lộc. Nghi lễ cúng ông Công, ông Táo và tổ tiên diễn ra trang trọng, thể hiện lòng biết ơn và kính trọng đối với tổ tiên. Phong tục mừng tuổi (lì xì) thể hiện mong muốn sự phát triển và hạnh phúc cho người nhận.

Tết Nguyên Đán ở miền Trung

Phong tục Tết của người miền Trung thường gắn liền với cuộc sống mộc mạc, chân chất của người dân nơi đây. Bánh tét là món ăn không thể thiếu, mang hình ảnh của sự gắn kết gia đình. Nghi thức thăm mộ tổ tiên, cúng biển hay lễ hội chùa đầu năm thể hiện sự tôn kính và gìn giữ truyền thống tốt đẹp của gia đình và cộng đồng. Hoa mai vàng, với sắc vàng rực rỡ, là biểu tượng của sự sung túc, ấm no.

Tết Nguyên Đán ở miền Nam

Tết ở miền Nam thường sôi động và rộn ràng hơn. Các hoạt động như gói bánh tét, đi chợ hoa, trang trí đường phố phản ánh tinh thần cộng đồng và sự hòa nhập với thiên nhiên. Bên cạnh đó, việc tổ chức các lễ hội đường phố, chơi trò chơi dân gian thể hiện sự phong phú trong văn hóa địa phương. Nghi lễ cúng Giao thừa và thăm viếng ngày Tết gợi lên tinh thần đoàn viên và tôn trọng tổ tiên.

Tết Nguyên Đán là một dịp lễ mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam. Mỗi dịp Tết đến xuân về, khắp nơi tràn ngập không khí rộn ràng và háo hức. Người dân Việt Nam chuẩn bị cho Tết bằng việc làm sạch nhà cửa, trang trí Tết bằng cây hoa đào và mai, đặt bàn thờ tổ tiên và chuẩn bị mâm cỗ truyền thống. Buổi tối giao thừa, gia đình tất bật sum họp, cùng nhau thưởng thức bữa cơm sum vầy, chúc nhau mừng năm mới và đón nhận những điều tốt lành. Tết là một từ thân thương, tạo ra một không gian đặc biệt, nơi mọi người có thể tận hưởng những giây phút quý giá bên gia đình và người thân yêu.

Nguồn: https://thegioiso.edu.vn
Danh mục: Ngày Tết